Մաթեմատիկան կարի արհեստանոցում

Չափման ճշգրտությունից է կախված հագուստի վերջնական տեսքը

Ո՞վ չի ուզում լինել գեղեցիկ, նորաձև և էլեգանտ: Այս խնդիրը կարող է լուծել դերձակը և նրանց ենք մենք պարտական մեր գեղեցիկ հագուստների համար: Գունավոր կտորների աշխարհում դերձակը չի կարող այդ աշխատանքն իրականացնել առանց մաթեմատիկական հաշվարկների: Մաթեմատիկան դերձակի գործունեության գլխավոր բաղադրիչներից մեկն է։ Ուստի այս աշխատանքում ցանկանում եմ առանձնացնել մաթեմատիկական այն թեմաները, որոնք պետք է իմանա սովորողը՝ որպես ապագա դերձակ: Թեմաներն ընտրելիս խորհրդակցել եմ կարի վարպետ՝ Խանջյան Մերիի հետ, միասին կատարել ենք մի քանի միացյալ դաս արհեստանոցում՝ համատեղելով մաթեմատիկան և կարը: Աշխատանքում ներկայացված խնդիրները, թեմաներն առաջացել են սովորողների մոտ կար ու ձևի ժամանակ: Հաշվարկները կատարել են Ավետիսյան Գոhարը, Սարգսյան Հռիփսիմեն՝ Քոլեջ- արհեստների ավագ դպրոցի ապագա դերձակներ: 

Աշխատանքի նպատակը 

Հասկանալ մաթեմատիկայի դերը և կարևորությունը կարի արհեստանոցում 

Կարողանալ ճիշտ գծագրել (գծել հագուստի լեկալը) 

Կարողանալ անհրաժեշտության դեպքում փոփոխել հագուստի չափերը: 

Ցանկացած հագուստ ձևելու համար՝ սկսած կտորի ձեռքբերումից, գումարի ծախսից, պահանջվում է մաթեմատիկական որոշ գիտելիք: Ահա այն հիմնական թեմաները, որոնք առանձնացրեցինք այս նախագծի համար։ Բնական թվեր և Կոտորակներ Այս երկու թեմաները հիմնարար են բոլոր մասնագիտություններում: Ինչպես մաթեմատիկայում, այնպես էլ կար ու ձևում, լայն կիրառություն ունի նաև «Մեծություններ» թեման: Մինչև կտորը դառնա հագուստ, առաջին հերթին պետք է անել լեկալը, որն առանց չափումներ կատարելու հնարավոր չէ: Ճիշտ չափումը ճիշտ և որակյալ արդյունքի գրավականն է։ Բացի այդ, մաթեմատիկական ճիշտ հաշվարկները նաև խնայողության և տնտեսման երաշխիքն են։ Պետք է այնպես աշխատել, որ կտորի կորուստը հնարավորինս քիչ լինի: Ստորև բերված նկարում երևում է, թե ինչպիսի խնայողությամբ են օգտագործել կտորը:

Մենք գիտենք, որ մետրը դերձակի հիմնական գործիքն է, առանց որի ոչ մի աշխատանք չի կարող իրականացվել, ուստի դերձակը պետք է իմանա երկարության միավորները, դրանց փոխարկումները: Ուստի մեր հաջորդ թեման եղավ մասշտաբը Շատ հաճախ, չափումներ անելուց հետո, հատուկ կարի համար նախատեսված թղթերի վրա կատարում են այդ հագուստի փոքր գծագիրը, որի համար անհրաժեշտ է գաղափար ունենալ մասշտաբի մասին, որը օգնում է հագուստը համապատասխան չափով մեծացնել կամ փոքրացնել այնպես, որ չխախտվի համամասնությունը:

Դերձակը որոշակի գիտելիքներ պիտի ունենա նաև երկրաչափությունից: Այդ նպատակով առանձնացրել ենք հետևյալ թեմաները.

 Ուղիղ և հատված
 Ճառագայթ և անկյուն
 Կոր
 Երկրաչափական պատկերների հավասարություն
 Համաչափություն
 Հատվածի երկարություն
 Ուղղահայաց ուղիղներ Երկու ուղիղների զուգահեռության հայտանիշները
Զուգահեռ ուղիղների կառուցման եղանակներ
Մակերես
 Բազմանկյուն,
բազմանկյան մակերես
 Շրջան, սեգմենտ:

Դիտարկենք մի քանի խնդրի օրինակ, որոնց հետ առնչվել են սովորողները կարի ժամանակ և կիրառել են վերը նշված թեմաներից ունեցած գիտելիքները։ 

Խնդիր 1

 Քանի՞ հավասար շրջան կարող ես պատրաստել 2x1,4 մ կտորից, եթե շրջանի շառավիղը 15 սմ է:

 Լուծում: Հաշվենք շրջանի մակերեսը և կտորի մակերեսը՝

S1= π r^2=3,14x0,15մ^2=0,471մ^2 S2=ab= 2x1,4=2,8մ^2

Կազմելով մակերեսների հարաբերությունը՝ կստանանք քանակը` 5 հատ: Նման եղանակով պատրաստել են կլոր բարձիկներ, ապա շրջանը փոխարինելով քառակուսիներով՝ նաև քառակուսի բարձիկներ:

Խնդիր 2

 1 վերնաշապիկի և 3 շրջազգեստի համար ծախսել են 9 մետր կտոր, իսկ 3 վերնաշապիկի և 5 շրջազգեստի համար՝ 19 մետր: Քանի՞ մետր կտոր է պետք 1 վերնաշապիկի և 1 շրջազգեստի համար:

Լուծում:

վերնաշապիկ	Շրջազգեստ	Կտոր/մ/
1	3	9
3	5	19

վերնաշապիկ	Շրջազգեստ	Կտոր/մ/
3	9	27
	4	27-19=8

Աղյուսակից պարզ է դառնում, որ 1 շրջազգեստ կարելու համար պետք է 2 մետր կտոր: 

Այսինքն՝
1 Վերնաշապիկ - 1մ կտոր
 1 շրջազգեստ - 2մ կտոր 

Խնդիր 3 

Մեր արհեստանոցը շատ հաճախ պատվերներ է ընդունում, ուստի համատեղ աշխատանքի վերաբերյալ թեման ևս անհրաժեշտ է իմանալ՝ որպեսզի կարողանան պատվերները ճիշտ ժամկետում ավարտեն:

 Մի դերձակ աշխատանքը կարում է 20 օրում, երկրորդը նույն աշխատանքն կարում է 30 օրում, միասին քանի՞ օրում կկատարեն աշխատանքը: 

Լուծում: Առաջին դերձակը մեկ օրում կարում է աշխատանքի 1/20 մասը:
Երկրորդ դերձակը ՝1/30 մասը:

Միասին մեկ օրում կկարեն աշխատանքի 1/6 մասը՝

1/20+1/30=12/60=1/6 մասը

Աշխատանքը կավարտեն 6 օրում: 

Խնդիր 4 

Կարի մաքենան հագուստի առաջին դետալը կարում է 1 րոպեում, երկրորդ դետալը՝ 2 րոպեում, երրորդ դետալը՝ 3 րոպեում: Քանի՞ րոպեում կկարի դերձակը 10 հագուստը, որի վրա կլինի 3 դետալ:

 Լուծում՝

 Մի հագուստի համար դետալներն ամրացնելուն համար անհրաժեշտ է 1+2+3 =6ր Ուստի աշխատանքն ավարտելու համար ՝ 10x6=60 ր: 

Պատ.՝ 1 ժամ:

 Մաթեմատիկայի այսպիսի ինտեգրված դասերի արդյունքում սովորողները շատ բան սովորեցին արհեստանոցում մաթեմատիկայի կարևորության մասին, ինչի մասին է վկայում նաև հայկական ժողովրդական հայտնի ասացվածքը. «Յոթ չափիր, մեկ կտրիր»: